Kazimierz Borucki

---

Życiorys

Kazimierz Borucki urodził się 11 lipca 1898 roku w Inowrocławiu, będąc jednym z sześciorga dzieci Wojciecha i Anny z d. Wrzesińskiej. W jego wczesnym dzieciństwie, w 1906 roku, wraz ze starszą siostrą Władysławą zajął się uczestnictwem w strajku szkolnym. Po zakończeniu edukacji w szkole podstawowej, kształcił się w prywatnych lekcjach, które prowadził ks. Antoni Laubitz. Już w wieku 13 lat Kazimierz rozpoczął naukę zawodu w pracowni konserwatorskiej prowadzonej przez prof. Jana Rutkowskiego. Początkowo pracował w Inowrocławiu, a w późniejszym czasie kontynuował naukę w poznańskim Kaiser-Wilhelm Museum, znanym dzisiaj jako Muzeum Wielkopolskie.

W latach 1916-1918 był przodownikiem zastępu w I drużynie skautowskiej im. ks. Józefa Poniatowskiego. Po zakończeniu wojny przeniósł się do Warszawy, gdzie w 1918 roku miał okazję pracować w Państwowej Pracowni Konserwatorskiej na Zamku Królewskim w Warszawie. W tym samym roku, po powołaniu do armii niemieckiej, brał udział w walkach na froncie zachodnim. Po powrocie do Inowrocławia, w listopadzie 1918 roku, stał się członkiem miejscowej Straży Ludowej i aktywnie uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Brał udział w obronie Inowrocławia oraz w walkach w Chmielnikach, gdzie został wzięty do niewoli. Przez trzy miesiące, od stycznia do marca 1919 roku, przebywał w obozie jenieckim w Dąbiu pod Szczecinem.

Okres międzywojenny

Po powrocie z niewoli w 1919 roku ochotniczo zgłosił się do baterii artylerii „Kujawianka”, stacjonującej w Inowrocławiu. Został odkomenderowany do plutonu łączności 5 pułku strzelców wielkopolskich, a w wojsku pozostawał do czerwca 1921 roku. Po demobilizacji, 21 sierpnia 1921 roku, osiedlił się w Bydgoszczy, gdzie podjął pracę w administracji miejskiej, w takich miejscach jak Miejski Urząd Statystyczny, Teatr Miejski czy Biuro Przemysłowe. Wkrótce znalazł zatrudnienie jako malarz-dekorator w pracowni malarskiej Teatru Miejskiego. W sierpniu 1923 roku dyrektor Muzeum Miejskiego, ks. Jan Klein, zatrudnił go jako konserwatora dzieł sztuki oraz pracownika administracyjnego.

Z biegiem lat Borucki rozwijał swoją karierę zawodową. W 1925 roku został mianowany sekretarzem muzealnym, w 1934 roku objął stanowisko wicekustosza, a w marcu 1938 roku został kustoszem Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy. Pomimo obowiązków zawodowych, w 1939 roku, jako ekstern, złożył egzamin dojrzałości, uczestnicząc w kursie zorganizowanym przez Koło Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych w Bydgoszczy. Po odejściu Tadeusza Dobrowolskiego z miejsca dyrektora muzeum (1926), Rada Miejska powierzyła Boruckiemu zarządzanie Muzeum, co w 1928 roku umożliwiło mu zorganizowanie wystawy prac bydgoskiego malarza Waltera Leistikowa. Organizował też wystawy dzieł Leona Wyczółkowskiego, a w 1933 roku zorganizował tematykę związaną z historią Bydgoszczy.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej Kazimierz Borucki musiał pozostać w Bydgoszczy, zajmując się opieką nad zbiorami muzealnymi. W obliczu okupacji niemieckiej, jego działania koncentrowały się na zabezpieczaniu cennych zbiorów, takich jak obrazy czy broń, które obywatele miasta zdawali na polecenie władz niemieckich. W szczególności dbał o zabytkowe przedmioty liturgiczne z bydgoskich kościołów. Warto podkreślić, że dzięki współpracy z niemieckim dyrektorem muzeum, Konradem Kothe, mógł on sprowadzać zabytki kultu religijnego i przechowywać je w muzeum.

Wiele wartościowych dzieł ukryto w specjalnych schowkach w muzeum oraz w kościołach, a cenniejsze przypięto w biurowych meblach. Wyróżniające się przedmioty, m.in. dzwony z kościoła farnego, czy XV-wieczny obraz Madonny Bydgoskiej, zostały zabezpieczone przed zniszczeniem. Dzięki interwencjom Boruckiego udało się również zapobiec wywozom cennych zbiorów do Niemiec. W 1944 roku ewakuowano część eksponatów do pobliskich dworków w obawie przed bombardowaniami, jednak tylko nieduża ilość z nich przetrwała. W połowie 1944 roku Borucki trafił na roboty przymusowe do Popiołów k. Aleksandrowa Kujawskiego, a także był żołnierzem Armii Krajowej.

Okres powojenny

Po zakończeniu wojny powrócił do pracy jako kustosz muzeum, a jego działania doprowadziły do uzyskania przez placówkę nowej siedziby w dawnym klasztorze zakonu klarysek przy ul. Gdańskiej 4. 1 kwietnia 1946 roku Borucki został mianowany dyrektorem Muzeum Miejskiego, a urząd ten pełnił aż do przejścia na emeryturę w 1965 roku. Podczas swojej kadencji przeprowadził liczne adaptacje budynku muzeum, tworząc różne działy, w tym archeologiczny, historii miasta oraz sztuki polskiej, a także dział poświęcony Leonowi Wyczółkowskiemu.

Uruchomił również dział naukowo-oświatowy, który szerzył wiedzę o sztuce. Oprócz pracy zawodowej angażował się również w konserwację dzieł sztuki oraz działalność społeczną w różnych organizacjach kulturalnych i naukowych. Zmarł 11 lutego 1986 roku w Bydgoszczy, gdzie został pochowany na Cmentarzu Nowofarnym.

Działalność społeczna i naukowa

Kazimierz Borucki był niezwykle zaangażowany w różnorodne stowarzyszenia o charakterze artystycznym, naukowym oraz społecznym. W 1923 roku został członkiem założycielem Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy. Spędzając tam wiele lat, pełnił funkcję wiceprzewodniczącego oraz przewodniczącego TMMB, a w 1967 roku otrzymał tytuł członka honorowego tej organizacji. W 1935 roku brał udział w zakładaniu Towarzystwa Numizmatycznego w Bydgoszczy. Był także jednym z członków założycieli bydgoskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, gdzie od 1954 roku aż do uzyskania tytułu członka honorowego PTA. Jako aktywny artysta, w 1926 roku wstąpił w szeregi Związku Artystów Plastyków Nadnotecia i Pomorza oraz Związku Plastyków Pomorskich, przez wiele lat pełniąc funkcję sekretarza w tym ostatnim.

Był również członkiem Rady Artystyczno-Kulturalnej w Bydgoszczy, powołanej w 1934 roku. Od 1931 roku przyczynił się do działalności bydgoskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Po wojnie stał się aktywnym członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków oraz członkiem Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, gdzie pracował aż do 1954 roku. Był autorem licznych prac naukowych oraz popularnonaukowych z zakresu historii sztuki i muzealnictwa. Pozostawił po sobie także kilka prac malarskich, w szczególności o zabarwieniu religijnym.

Rodzina

Od 1923 roku Kazimierz Borucki był żonaty z Gertrudą Elżbietą z d. Piotrowską. Para doczekała się trojga dzieci: Aurelię Elżbietę (ur. 1926), Wojciecha Jerzego (ur. 1930) oraz Andrzeja Kazimierza (ur. 1933).

Odznaczenia

Kazimierz Borucki, osoba o bogatej historii zasług i odznaczeń, stał się laureatem wielu wyróżnień za swoje osiągnięcia. Poniżej znajduje się lista jego odznaczeń:

• medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1929),
• odznaka „Za Waleczność” (1934),
• odznaka Frontu Pomorskiego (1934),
• srebrny Krzyż Zasługi (1937),
• Krzyż Niepodległości (1938),
• srebrny Medal 600-lecia Bydgoszczy (1946),
• złoty Krzyż Zasługi (1955),
• Order Pro Ecclesia et Pontifice (1957) – za uratowanie dzieł sakralnych,
• medal 10-lecia Polski Ludowej (1958),
• odznaka „Bydgoszcz Zasłużonemu Obywatelowi” (1960),
• złota odznaka ZPAP (1977),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978).

Jego dziedzictwo oraz wpływ na kulturę i sztukę w Polsce są niezaprzeczalne.

Upamiętnienie

W Bydgoszczy, w dzielnicy Fordon, upamiętnienie Kazimierza Boruckiego znalazło wyraz w nadaniu jego imienia jednej z ulic. Jest to szczególne wyróżnienie, które podkreśla znaczenie tej postaci w historii regionu. Osiedle Nad Wisłą jest miejscem, gdzie mieszkańcy mogą dostrzegać tę pamięć na co dzień.

---

Oceń: Kazimierz Borucki

---