Irena Dubiska

---

Życiorys

Irena Dubiska przyszła na świat w rodzinie Edwarda oraz Władysławy z Jewasińskich. Miała rodzeństwo: siostrę Ludomirę, która wyszła za mąż za Grabianowskiego, oraz brata Aleksandra, który zmarł w 1939 roku. Już w wieku pięciu lat zaczęła swoją muzyczną edukację, ucząc się gry na skrzypcach pod okiem Oskara Anderlika. W dalszej kolejności kształciła się w Konserwatorium Muzycznym Juliusa Sterna w Berlinie, gdzie sięgała po wiedzę pod przewodnictwem Laury Helbling-Lafont w latach 1905–1908 oraz Maxa Grünberga w latach 1918–1912, a swoją naukę zakończyła z dyplomem oraz złotym medalem.

W latach 1917–1919 uczęszczała na studia uzupełniające, które prowadził Bronisław Huberman. Po roku 1920 udzielał jej konsultacji znany skrzypek i pedagog Carl Flesch. Irenie Dubiskiej udało się zadebiutować w 1908 roku w Wittenberdze, a następnie w 1919 roku dała swój pierwszy koncert w Warszawie, który odbył się pod dyrekcją Emila Młynarskiego. W okresie 1919–1939 koncertowała głównie w Europie, w tym m.in. podczas plebiscytu na Górnym Śląsku dla robotników. W 1930 roku założyła Kwartet Polski, który działał do 1939 roku, a w jego skład wchodziła wraz z Wandą Wiłkomirską, Kazimierzem Wiłkomirskim oraz Mieczysławem Szaleskim.

W czasie II wojny światowej występowała w warszawskich kawiarniach muzycznych, takich jak te prowadzone przez Bolesława Woytowicza i Lardelliego, a także brała udział w tajnych koncertach. W 1943 roku podczas koncertu konspiracyjnego w Warszawie wykonała Suitę na dwoje skrzypiec, skomponowaną w tym samym roku przez Grażynę Bacewicz, wspólnie z Eugenią Umińską. W powstaniu warszawskim pełniła rolę wolontariuszki, angażując się w pomoc rannym żołnierzom, a po jego zakończeniu wyjechała do Krakowa, gdzie zamieszkała u Władysławy Markiewiczówny.

Irena była pierwszą wykonawczynią utworów skrzypcowych kompozytora Karola Szymanowskiego, z którym niejednokrotnie występowała zarówno w kraju, jak i za granicą. Już od 1913 roku prowadziła działalność pedagogiczną, z tytułem profesora w konserwatorium od 1919 roku, a później także w PWSM w Warszawie. Po 1946 roku uczyła w łódzkiej PWSM, gdzie kształciła wielu znamienitych uczniów, w tym Piotra Janowskiego oraz Wandę Wiłkomirską. Była również jurorem w licznych konkursach skrzypcowych, w tym w Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu oraz Międzynarodowym Konkursie Młodych Skrzypków w Lublinie, a także w Genewie, Lipsku i Bukareszcie.

W styczniu 1976 roku podpisała protestacyjny list do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL, wyrażając sprzeciw wobec zmian w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zmarła 1 czerwca 1989 roku w Warszawie, będąc ofiarą brutalnego napadu w swoim mieszkaniu; jej pogrzeb miał miejsce na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze B17-7-2.

Ordery i odznaczenia

Irena Dubiska, wybitna postać w historii Polski, została uhonorowana wyjątkową serią odznaczeń, które świadczą o jej znaczącej działalności na rzecz kraju. Wśród przyznanych jej wyróżnień znajdują się:

• Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany w 1959 roku,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,
• Order Sztandaru Pracy II klasy, nadany 22 lipca 1949 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1956 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, odznaczenie przyznane w 1931 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, który został wręczony 19 stycznia 1955 roku,
• Złota Odznaka SPAM, przyznana w 1972 roku.

Te odznaczenia nie tylko podkreślają jej osiągnięcia, ale również jej wkład w rozwój polskiego społeczeństwa oraz pracy zawodowej.

Nagrody i wyróżnienia

Irena Dubiska zdobyła wiele wyróżnień, które odzwierciedlają jej znaczący wpływ na działalność artystyczną oraz pedagogiczną.

• nagroda Państwowa II stopnia za całość działalności artystycznej i pedagogicznej w 1955 roku,
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki w 1964 roku,
• dyplom honorowy Fundacji E. Ysaÿe’a z 1967 roku,
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia przyznana w 1969 roku,
• tytuł Honorowej Obywatelki Poznania.

---

Oceń: Irena Dubiska

---