Józef Glemp, urodzony 18 grudnia 1929 roku w Inowrocławiu, zmarł 23 stycznia 2013 roku w Warszawie. Był to znakomity polski duchowny rzymskokatolicki, który swoją karierę duchową poświęcił nie tylko posłudze liturgicznej, ale i działaniom ekumenicznym oraz społecznym. Glemp uzyskał tytuł doktora obojga praw, co dodatkowo podkreśla jego wszechstronną wiedzę oraz zaangażowanie w sprawy Kościoła.
W latach 1979–1981 pełnił funkcję biskupa diecezjalnego warmińskiego. Następnie, od 1981 do 1992 roku, był arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim, a równocześnie od 1981 do 2006 roku arcybiskupem metropolitą warszawskim. Jako prymas Polski w latach 1981–2009, Glemp odgrywał kluczową rolę w kierowaniu polskim Kościołem katolickim, wpływając na rozwój jego struktur oraz podejmowane inicjatywy. Ponadto, w latach 1981–2004 sprawował funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.
Józef Glemp był również kardynałem prezbiterem od 1983 roku i od 2006 roku pełnił rolę arcybiskupa seniora archidiecezji warszawskiej. Jego zasługi dla Kościoła katolickiego zostały docenione przez przyznanie mu odznaczenia, jakim jest Kawaler Orderu Orła Białego, co świadczy o wysokim uznaniu jego wkładu w życie religijne i społeczne Polski.
Życiorys
Młodość i wykształcenie
Józef Glemp przyszedł na świat 18 grudnia 1929 roku w Inowrocławiu. W czasach niemieckiej okupacji, aby przetrwać, został zmuszony do pracy jako robotnik przymusowy w niemieckim gospodarstwie rolnym. Po wojnie, od marca 1945 do 1950 roku, uczęszczał do Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. W latach 1950–1952 podjął studia filozoficzne w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie, a następnie, od 1952 do 1956, studiował teologię w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu.
W dniu 25 maja 1956, prominentny biskup pomocniczy poznański, Franciszek Jedwabski, udzielił mu święceń prezbiteratu w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie. W latach 1958–1964 Glemp przebywał w Rzymie, gdzie na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim kształcił się w zakresie prawa kanonicznego i świeckiego. Po zakończeniu studiów uzyskał stopień doktora obojga praw, który nostryfikował w Polsce w 1975 roku na Wydziale Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W trakcie nauki w Rzymie zdobył również tytuł adwokata Roty Rzymskiej oraz ukończył Studium Administracji Kościelnej przy Kongregacji Soboru, a także kurs specjalistyczny na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim.
Prezbiter
Po przyjęciu święceń kapłańskich nie mógł natychmiast rozpocząć pracy w powołanej parafii, ponieważ władze świeckie nie udzieliły na to zgody. Z tego powodu, do grudnia 1956 roku, aktywnie wspierał obowiązki duszpasterskie w rodzinnej parafii św. Jakuba w Mogilnie. Następnie pełnił funkcję kapelana sióstr dominikanek w Mielżynie, a później Sióstr Sacré Coeur w Polskiej Wsi w pobliżu Poznania. Kolejnym krokiem w karierze było zatrudnienie jako wikariusz w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wągrowcu, a po tym został skierowany do pracy duszpasterskiej w Miasteczku Krajeńskim.
Po powrocie z Rzymu do archidiecezji gnieźnieńskiej, Glemp objął funkcje notariusza w kurii metropolitalnej oraz w trybunale metropolitalnym, a także pełnił rolę sekretarza seminarium duchownego. Wkrótce stał się również obrońcą węzła małżeńskiego, a także pracował jako wykładowca w studium soborowym oraz egzaminator prosynodalny. Od grudnia 1967 roku zajmował się sprawami prawnymi w Sekretariacie Prymasa Polski w Warszawie, gdzie był także kapelanem i sekretarzem prymasa Stefana Wyszyńskiego oraz przyczynił się do prac Komisji Episkopatu Polski.
Biskup diecezjalny warmiński
4 marca 1979 roku Glemp został prekonizowany biskupem diecezjalnym diecezji warmińskiej, a 21 kwietnia tego samego roku przyjął święcenia biskupie w archikatedrze gnieźnieńskiej, gdzie głównym konsekratorem był kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, a współkonsekratorami byli Franciszek Macharski oraz Jan Obłąk, biskup pomocniczy warmiński. Ingres do konkatedry św. Jakuba w Olsztynie miał miejsce 29 kwietnia 1979 roku. Glemp przyjął zawołanie biskupie „Caritati in iustitia” (Przez sprawiedliwość do miłości).
W trakcie pełnienia funkcji biskupa warmińskiego, Glemp zrealizował erygowanie 21 nowych parafii oraz założenie Instytutu Kultury Chrześcijańskiej w Olsztynie. Rozpoczął także wstępne prace synodu diecezjalnego i organizował regularne spotkania z przedstawicielami różnych grup zawodowych. W obrębie Episkopatu Polski przewodniczył Komisji Iustitia et Pax oraz był członkiem kilku ważnych komisji.
Arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski
7 lipca 1981 roku papież Jan Paweł II mianował Glempa arcybiskupem metropolitą warszawskim oraz gnieźnieńskim, co wiązało się z uzyskaniem godności prymasa Polski. Glemp objął urzędy biskupie 9 lipca 1981 roku, zaś ingres do archikatedry gnieźnieńskiej odbył się 13 września tego samego roku, oraz ingres do archikatedry warszawskiej 24 września 1981 roku. Jako prymas Polski, Glemp przyjął funkcję opiekuna duszpasterstwa Polonii oraz ordynariusza dla Kościołów obrządku greckokatolickiego i ormiańskiego w Polsce.
Sprawując urząd do 1991 roku, był ordynariuszem dla obrządku greckokatolickiego, a urząd arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego pełnił do 25 marca 1992 roku. Glemp, pomimo reform, zachował godność prymasa Polski jako kustosz relikwii św. Wojciecha, a także pełnił rolę ordynariusza dla wiernych obrządku wschodniego.
Po powstaniu NSZZ „Solidarność”, pełnił rolę mediatora w trudnych sytuacjach społecznych, a 13 grudnia 1981 roku, wygłaszając kazanie w kościele Matki Bożej Łaskawej w Warszawie, apelował o zachowanie spokoju w dniu wprowadzenia stanu wojennego. Po tym, Glemp powołał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom, a w końcowych latach 80. wspierał idee Okrągłego Stołu.
Arcybiskup senior
6 grudnia 2006 roku papież Benedykt XVI zaakceptował rezygnację Glempa z urzędu arcybiskupa metropolity warszawskiego, pozostawiając mu tytuł prymasa Polski. W międzyczasie, przed objęciem urzędu przez jego następcę Stanisława Wielgusa, Glemp pełnił funkcję administratora archidiecezji. Utrzymał godność prymasa do 18 grudnia 2009 roku, kończąc 80 lat, po czym tytuł prymasa powrócił do metropolitów gnieźnieńskich. W 2009 roku Glemp wystąpił jako on sam w filmie „Popiełuszko. Wolność jest w nas”.
Niestety, w styczniu 2012 roku zdiagnozowano u niego nowotwór płuca. Mimo nieudanych prób leczenia, zmarł 23 stycznia 2013 roku w Warszawie. Na skutek ceremonii pogrzebowej, która miała miejsce 28 stycznia 2013 roku, został pochowany w krypcie archikatedralnej w Warszawie.
Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie
W roku 2009, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński przyznał Józefowi Glempowi Order Orła Białego, co stanowi jedno z najwyższych uznawanych w kraju odznaczeń. Tego samego roku kardynał zdobył również Medal Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, a jego osiągnięcia nie ograniczają się jedynie do tych nagród.
Już w 1981 roku, honorowe obywatelstwo Inowrocławia stało się jednym z wielu przyznanych mu uhonorowań, które rozszerzały się także na inne miejscowości. W kolejnych latach, Glemp zyskał uznanie w takich miejscach jak Kcynia (1989), Chojnice (1994), Darłowo (1995), Mogilno (1996), Warszawa (2000), Łowicz (2004), Piastów (2004), Skierniewice (2007), a także w Lidzbarku Warmińskim, Miechowie, Żninie oraz włoskich miejscowościach Castel Sant’Elia i Codroipo. Dodatkowo, województwo kujawsko-pomorskie wyróżniło go tym tytułem w roku 2010.
W kontekście edukacyjnym, Glemp został uhonorowany tytułem doktora honoris causa przez wiele cenionych uczelni. Wśród nich znajdują się Akademia Teologii Katolickiej w Warszawie (1982), Villanova University w Filadelfii (1985), Katolicki Uniwersytet Lubelski (1985), University of Santo Tomas w Manili (1988), Universita degli Studi di Bari (1990), Seton Hall University w South Orange (1991), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1992), Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie (1995), oraz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2001).
W uznaniu jego działań, Glemp zdobył także szereg prestiżowych nagród. Należą do nich: nagroda pokojowa przyznawana przez katolicki komitet obywatelski Centrum Kulturalne św. Krzyża miasta Tarent w roku 1982, Pokojowa Nagroda im. Giorgia La Piry jako wyraz uznania za postawę w trudnym czasie stanu wojennego w Polsce (2000), a także statuetka Złotego Hipolita i tytuł Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej od Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego (2003). W 2006 roku uhonorowano go Nagrodą im. ks. bp. Romana Andrzejewskiego, a w 2009 roku otrzymał Wawrzyn Polonijny od Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, oraz Order Ecce Homo w 2010 roku.
W 1994 roku zdobył również godność baliwa Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Świętego Jana Jerozolimskiego, znanego jako Maltański. Dwa lata później, w 1996 objął funkcję wielkiego przeora Zwierzchnictwa Polskiego Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie, gdzie zyskał tytuł kawalera Wielkiego Krzyża. W 2010 roku został uhonorowany złotym krzyżem Orderu Gloria.
W 2000 roku tworzono film biograficzny o Józefie Glempie, zatytułowany Pasterz, który został zrealizowany przez Ewę Świecińską. Kolejnym znaczącym wydarzeniem było zainaugurowanie działalności Instytutu Prymasa Józefa Glempa w Inowrocławiu, które miało miejsce w 2009 roku, z okazji 80. urodzin kardynała oraz zakończenia jego posługi prymasowskiej.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Paweł Kiejkowski | Ludwik Marszewski | Tomasz Peta | Israel Lewy | Michał Damazyn | Jerzy Stefański | Wojciech PolakOceń: Józef Glemp